ROZDZIAŁ JEDENASTY.  PRÓBY POROZUMIENIA SIĘ UPA Z POLSKIM PODZIEMIEM

^{Komenda Główna UPA przez całe lato 1942 roku i zimę 1943 roku na wszelkie sposoby próbowała nawiązać kontakt z polskimi organizacjami podziemnymi w Zachodniej Ukrainie, aby za ich pośrednictwem porozumieć się z delegaturą polskiego rządu na uchodźstwie .}

^{Cel tych prób był następujący:}

^{- zaprzestać ukraińsko-polską walkę i nie dopuścić do całkowitego wyniszczenia obu narodów przez tych samych wrogów;}

^{- normalizować wspólne ukraińsko-polskie stosunki poprzez tymczasowe zawieszenie broni w warunkach wojny i, zamiast walki przeciwko sobie, wspólnie zmobilizować wszystkie siły przeciwko wrogom zewnętrznym;}

^{- nawiązać kontakt służbowy pomiędzy UPA i AK. Pośrednikiem w tych rozmowach był wyżej wymieniony Bronisław Chodorowski, polski działacz narodowy na wołyńskim Polesiu. Znałem Chodorowskiego jeszcze z czasów przedwojennych. Na należącym do jego ziemskiego przydziału polu, gdzie znajdował się granit, nasza spółka arendowała grunt, na którym zorganizowała przedsiębiorstwo kamieniarskie.}

^{Działo się to we wsi Moczulanka gminy ludwipolskiej. Chodorowski był polskim patriotą, ale nie uznawał dzikiego szowinizmu i obstawał za przyjaznymi stosunkami między ukraińskim i polskim narodami. Gdy Moskwa „wyzwoliła” Zachodnia Ukrainę, Chodorowski zszedł do podziemia i tym samym uniknął losu „burżujów”  zesłanych do Kazachstanu. Od razu nawiązał kontakt z naszą organizacją. Kiedy we wrześniu 1940 roku znalazłem się na Ukrainie, między nami została odnowiona łączność współdziałania we wspólnym ruchu sprzeciwu przeciwko komunie. Kontakt miał odbywać się w Równem, gdzie Chodorowski  osobiście znał członków kierownictwa polskiego podziemia, między innymi Jana Kamińskiego. Niejednokrotnie, pod ochroną naszych oddziałów bojowych, wyjeżdżał do Równego, gdzie za pośrednictwem Kamińskiego próbował umożliwić kontakt naszej delegacji z polskim podziemiem.}

^{Jednak wszystkie te próby poniosły fiasko. Szowinistyczne polskie podziemie nadal uważało Zachodnią Ukrainę za nieodjemną część Polski i na żadne pertraktacje z ukraińskimi „zdrajcami Polski” nie wyrażało zgody. Nazywali UPA „bandą”, która walczy i będzie walczyć przeciwko nienaruszalności granic polskiego państwa. Bardzo nas dziwiło takie stawianie sprawy w zupełnie przecież nowej sytuacji międzynarodowej. Chodorowski zaś był niezmiernie zawiedziony taką postawą swoich rodaków, wstydził się za nich i miał poczucie winy z powodu krótkowidztwa Polaków.}

^{Tymczasem wydarzenia potoczyły się błyskawicznie. Na oczach wszystkich przybierało na sile polsko-ukraińskie napięcie, z każdym dniem co raz bardziej  podsycane przez element szowinistyczny po obydwu stronach. W marcu 1943 roku, po śmierci Chodorowskiego, Komenda Główna UPA jeszcze raz próbowała podjąć rozmowę z polską stroną. Pośrednikiem wówczas  został ksiądz-Polak  z polskiej wioski Huta Stepańska powiatu kostopolskiego ( nazwiska księdza nie pamiętam).}

^{Również i tym razem Polacy, uparcie nazywając wszystkich Ukraińców „bandytami”, nie zgodzili się na jakiekolwiek rozmowy. Oni dosłownie zachłysnęli się sojuszem Stalin-Sikorski. Dawali wiarę pogłoskom, że w ZSRR, na podstawie porozumienia między Stalinem i Sikorskim, ogłoszono powszechną amnestię dla wszystkich polskich cywilów i wojskowych, i pod dowództwem generała Andersa, powstaje nowa polska armia. Polacy wierzyli, że wspólnymi siłami zachodnich sojuszników i ZSRR wkrótce będzie rozbita potęga Hitlera, po czym oni znowu odbudują swoje państwo w jeszcze szerszych granicach, poprzez nowe aneksje terytorialne. Aby nie zaostrzać swoich „sojuszniczych” stosunków z Rosją, zamiast współpracy, Polacy wybrali wszystkimi dostępnymi siłami zwalczanie ukraińskiego i białoruskiego ruchu wyzwoleńczego, uważając go za głównego wroga Rosji i Polski.}  

^{Stara koncepcja „równowagi sił”. We wszystkich ukraińskich miastach pracowało u Niemców wielu Polaków, zarówno miejscowych inteligentów, jak i przywiezionych z Polski. Wszyscy oni posługiwali się językiem niemieckim i byli zarejestrowani jako Volksdeutsche. Tłumacze, kierowcy, kolejarze, urzędnicy, strażnicy, a nawet sprzątaczki w dużej mierze byli werbowani spośród Polaków. Taka była rozmyślna polityka Hitlera. Tak samo było w podbitej w 1939 roku Polsce, tylko że do podobnych robót zamiast Polaków byli zatrudniani Ukraińcy, Białorusini i świeżo upieczeni Volksdeutsche.}

^{Wiedzieliśmy, że wiele żon byłych polskich oficerów, a nawet kobiet wolnego stanu z wyższym wykształceniem,  pracowało w niemieckich zakładach pracy jako służące i sprzątaczki. Będąc prawdziwymi patriotkami, przekazywały one swoim organizacjom sprzeciwu wiele cennych informacji o Niemcach. Niestety polskie podziemie, prawdopodobnie pod wpływem nieadekwatnych odgórnych dyrektyw, ten cenny, początkowo informacyjny, a później dywersyjny aparat wykorzystało dla dobra nie własnej ojczyzny, a sowieckiego państwa okupacyjnego, które później odpłaciło Polakom komunistyczna okupacją Polski i celowym zatrzymaniem się nad Wisłą, aby Niemcy wybili najgorętszych patriotów w sprowokowanym przez Zachód powstaniu warszawskim.}

^{W polskich wsiach i koloniach bolszewicka partyzantka znajdowała wiernych  sojuszników, udzielających jej schronienie i prowiant, punkty łączności i przekazów oraz środki transportu. W lokalach mieszkańców polskich miast  bolszewicy organizowali konspiracyjne kwatery dla kurierów i polskich szpiegów wywiadu sowieckiego. Ścisła sowiecko- polska współpraca na niemieckich tyłach była powszechnie znana jeszcze wiosną 1943 roku. Szczególnie mocno odczuło to nasze podziemie, gdy bolszewicy oficjalnie ogłosili nam wojnę.}

^{Masowo zaczęli oni mobilizować do swoich partyzanckich oddziałów Polaków,  którzy wraz z Rosjanami podjęli walkę przeciwko nam, rzucając na nas wszystkie siły. W polskich wsiach de facto rządzili bolszewiccy partyzanci, a miejscowa ludność, zamiast ograniczyć się do okazywania wymuszonej grzeczności, jak to zwykle czynią w podobnej sytuacji wszyscy ludzie, udzielała bolszewikom wszechstronnej pomocy. Polacy wszystko, co robili, robili z entuzjazmem, bo ZSRR walczył z okupantem Polski, z Hitlerem... Nikt z Polaków nie myślał o tym, co będzie jutro. Przypuszczalnie nawet polski rząd w Londynie nie myślał o następstwach swojej polityki, bo wszystko co robili kolaborujący z sowietami Polacy, robili zgodnie z dyrektywami tego rządu. Przerażające skutki  wspomnianej sowiecko-polskiej współpracy bardzo ciężko odczuła na sobie ludność Ukrainy, bo, dzięki wybitnej pomocy Polaków, Moskwa zaczęła usilnie realizować program, który Łukin proponował nam.}

^{Nie widzieliśmy żadnej korzyści z tego programu dla Ukrainy, ponieważ byliśmy świadomi tego, co on oznacza dla narodu ukraińskiego: rozlanie krwi Ukraińców, aby zwyciężył międzynarodowy marksistowsko - bolszewicki komunizm i rosyjski imperializm. Zarówno Rosjan, jak i Polaków zupełnie nie obchodził los mieszkańców Ukrainy (a może również i swoich własnych). Polacy mieli swój jasno postawiony cel polityczny: z jednej strony,  rękami zachodnich sojuszników i ZSRR doprowadzić do upadku Niemiec, z drugiej zaś, siłami Rosjan i Niemców zniszczyć narodowo-wyzwoleńczy ruch Ukrainy, aby Polska mogła ponownie okupować Zachodnią Ukrainę. Był to fatalny błąd polskiego narodu i jego rządu w Londynie, którego imperialistyczna polityka nie tylko nie osiągnęła pozytywnych rezultatów, lecz odwrotnie, doprowadziła swój naród do bycia sowieckim satelitą i, zamiast przyjaciół, narobiła i dalej robi sobie wrogów wśród sąsiednich  narodów.}

^{Materiały o wspomnianej sowiecko-polskiej współpracy i jej rezultatach, prawdopodobnie zamknięte są w sejfach służb wywiadowczych ZSRR. Jej konsekwencje odczuwamy również teraz. Nawet sowiecka memuarystyka w jakiejś mierze ujawnia pewne aspekty tej sprawy. Komunistyczny pułkownik Miedwiediew, zdrajca narodu białoruskiego, po nieudanych rozmowach tak pisze o Ukraińcach: „  Opowiadając o ciężkich czasach, dziadek bardzo często wspominał o „hajdamakach”. – Kim są „hajdamacy”?- zapytaliśmy go kiedyś. – To wy naprawdę nie wiecie? – zdziwił się przewodniczący kołchozu. – Są to sprzedawczycy i mordercy. Wściekłe psy! Zajrzyjcie do ich gazet. Tam oni sami piszą, jak sprzedali duszę Hitlerowi.}

^{Dziadek przyniósł kilka egzemplarzy gazety pod tytułem „Hajdamaka”. Wziąłem w ręce jeden z nich. W oczy rzuciła się pewna fraza: „ Może jest ochota się zabawić: kogoś obrabować, odnieść  jakąś osobistą korzyść? Nie zaprzeczamy…” Bandyci – hajdamacy szczerze się wysługiwali niemieckim okupantom. W nagrodę za tę ich wierną służbę pozwolono im rabować. I tak się zaczęła swawola bandytów. To właśnie oni podtrzymali faszystowski „nowy porządek”. Lecz odważni w niszczeniu ludności cywilnej (czyli swoich matek i ojców – T.B.), ci sami bandyci mdleli na samo słowo „partyzant”, tudzież „bolszewik”. („Eto było pod Rowno”, str.20). Jak widzimy, powyższa charakterystyka w niczym się nie różni od generalnej linii partii, urzędującej na Kremlu. Kto nie z nami – ten bandyta i tchórz. O Polakach tenże Miedwiediew pisze tak: „ Chlebem i solą was witamy, drodzy goście!...Uprzejmie prosimy czuć się u nas jak w domu. My was nakarmimy i ogrzejemy. Wasz oddział dobrze znamy i szanujemy. Wy nas nie skrzywdzicie i nie pozwolicie nas skrzywdzić Niemcom  i bandytom (czyli ukraińskim partyzantom). A gdy już przyjdzie walczyć z tymi zaklętymi wrogami, będziemy walczyć razem z wami”…}

^{” Rudnię Bobrowską (polska wieś, rejon berezieński, powiat kostopolski)  żartobliwie nazywaliśmy swoją „stolicą”. Tu znajdowało się centrum dowodzenia naszego oddziału. A wszędzie dookoła, w większych wsiach, były nasze punkty wywiadowcze. Nasza „stolica” była dobrze chroniona. Wokół wioski rozstawiona była straż , gdzie razem z naszymi bojcami pełnili służbę również mieszkańcy, nie wyłączając młodzieży. Mieliśmy zapewnione bezpieczeństwo, bo miejscowi w mig rozpoznawali obcych przybyszów”… (Tamże, str. 46-47). Jak widzimy, autor pamiętnika charakteryzuje Polaków nader przychylnie.}

^{Jednak gdy miesiąc później wioskę najechała duża niemiecka grupa operacyjna z Żytomierza, „odważny rycerz” Miedwiediew, zamiast bronić swej „stolicy”, cichcem rozpłynął się w środku  nocy, jak tchórzliwy zając. Jego „stolica” nad ranem została doszczętnie spalona, a jej mieszkańców Niemcy rozstrzelali. O tych faktach Miedwiediew oczywiście nie wspomina. Niewątpliwie wszyscy Polacy z Rudni Bobrowskiej byli patriotami, lecz zginęli oni nie za swoją ojczyznę, a za komunizm i imperium moskiewskie. Gdyby takim bolszewikom, jak Miedwiediew, leżał na sercu los polskiej ludności, to by umieścili we wsi swój sztab, a resztę swoich sił - w okolicznych wsiach.}  

^{Taki oto jest dowód „przyjacielskiej” opieki bolszewików nad Polakami. Z tychże wspomnień Miedwiediewa, niestety dopiero w 1950 roku, dowiedzieliśmy się, dlaczego zaznały porażki próby Chodorowskiego zorganizowania rozmów między UPA i polskim podziemiem, a zwłaszcza z organizacją, którą kierował Jan Kamiński.}

^{Miedwiediew o tym pisze tak: „ Kuzniecowowi poszczęściło poznać w Równem miejscowego Polaka, Jana Kamińskiego. Kamiński był członkiem polskiego podziemia, lecz jego organizacja działała opieszale, a Kamiński rwał się do bardziej aktywnych działań. Dlatego chętnie zgodził się współpracować z Kuzniecowem, co potwierdził słowami przysięgi na piśmie”…(Tamże str.69) Oto dlaczego w 1943 roku nie osiągnięto upragnionego prze Główną Komendę UPA porozumienia ukraińsko-polskiego. A przez wrogość Polaków w stosunku do Ukraińców, stosunki ukraińsko-polskie stawały się co raz bardziej napięte. Prawie wszyscy Polacy poszli za bolszewikami przeciwko Ukraińcom. Konsekwencje tego były fatalne, ale o tym mowa będzie dalej. Dla UPA zaś wszystko to oznaczało, że  powstał trzeci front – front polski.}